مقدمه: چارچوب سیاست خارجی دولت موقت ایران
چشم انداز سیاست خارجی ایران پس از گذار
1. شش اصل بنیادین سیاست خارجی ایران آینده
۲ .اهداف کلان راهبردی در سیاست خارجی
۳ .اولویت های اجرایی در ۱۰۰ روز نخست
۵ . روابط راهبردی فرامنطقه ای در دوره گذار
۶ .جایگاه ایران در نظم منطقه ای و چارچوب های همکاری منطقه ای
۷ . برنامه اضطراری بازسازی وزارت امور خارجه در دوره گذار
۸ .ساختار اضطراری وزارت خارجه در دوره گذار
۹ . طرح تشکیل «کارگروه ویژه دیپلماسی اقتصادی و جذب سرمایه گذاری خارجی»
مقدمه: چارچوب سیاست خارجی دولت موقت ایران
سند پیش رو، نقشه ی راه سیاست خارجی دولت موقت ایران را در دوره گذار از جمهوری اسلامی به نظم سیاسی جدید
ترسیم می کند. این سند با تکیه بر اصول واقع گرایانه، ملی گرایانه، و غیرایدئولوژیک تدوین شده است. هدف آن، پاسخ به
صفحه ۴۴
نیازهای فوری کشور در حوزه سیاست خارجی، تأمین امنیت ملی، جلب اعتماد بین المللی، و زمینه سازی برای بازسازی
اقتصادی و ثبات منطقه ای است.
دوره گذار، فرصتی تاریخی برای بازتعریف جایگاه ایران در جهان است. رویکرد پیشین جمهوری اسلامی که بر اساس
تقابل ایدئولوژیک، صدور بحران، و تخریب ساختارهای منطقه ای و بین المللی استوار بود، اکنون جای خود را به
دیپلماسی مسئولانه، همکاری چندجانبه، و توسعه محور خواهد داد.
این سند نه تنها اصول و اهداف سیاست خارجی جدید را بیان می کند، بلکه برنامه زمانبندی شده ای برای سه ماه نخست
دوره گذار در ارتباط با قدرت های جهانی، همسایگان، نهادهای بین المللی و چارچوب های منطقه ای نیز ارائه میدهد.
همچنین در این سند پیشنهادهای مشخصی در زمینه بازسازی وزارت خارجه و راه اندازی دیپلماسی اقتصادی برای جذب
سرمایه گذاری خارجی گنجانده شده است.
چشم انداز سیاست خارجی ایران پس از گذار
هدف بنیادین
دولت موقت ایران اصلاح کامل سیاست خارجی را یکی از الزامات حیاتی برای بازسازی کشور، بازگشت به جامعه جهانی،
و تثبیت نظم منطقه ای می داند. این تحول، با اهداف زیر دنبال خواهد شد:
● کسب سریع مشروعیت و به رسمیت شناخته شدن از سوی قدرتهای کلیدی (آمریکا، اتحادیه اروپا، اسرائیل،
همسایگان و شورای همکاری خلیج فارس، هند، چین و روسیه) ؛
● پاسخ به نگرانی های جهانی درباره برنامه های هسته ای، موشکی و رفتارهای بی ثبات کننده منطقه ای؛
● پایان دادن به انزوای بین المللی و رهایی اقتصاد از تحریم ها؛
● جایگزینی سیاست خارجی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی با سیاستی عمل گرا، ملی و صلح محور.
1. شش اصل بنیادین سیاست خارجی ایران آینده
الف) عدم مداخله و احترام به حاکمیت کشورها
ایران آینده، سیاستی مبتنی بر احترام به تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشورها در پیش خواهد گرفت. جمهوری
اسلامی با صدور انقلاب، تنش آفریده است. دولت جدید به دنبال بازسازی داخلی خواهد بود، نه تحمیل خود به دیگران.
صفحه ۴۵
ب) شفافیت کامل در پرونده هسته ای
یکی از نخستین اقدامات دولت موقت ، از سرگیری همکاری کامل با آژانس بین المللی انرٰژی اتمی خواهد بود.بازرسی های کامل و
بدون محدودیت برای اثبات ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران و تسهیل رفع تحریم ها انجام خواهد شد.
پ) به رسمیت شناختن اسرائیل و عادی سازی روابط
دولت آینده، اسرائیل را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت خواهد شناخت و بدون پیش شرط روند عادی سازی روابط
را آغاز خواهد کرد. این اقدام نشانه ای روشن از پایان عصر ستیزه جویی جمهوری اسلامی است
ت) بازسازی رابطه راهبردی با ایالات متحده
ایران به دنبال رابطه ای سازنده و محترمانه با واشنگتن خواهد بود. این رابطه بر مبنای منافع مشترک، دیپلماسی باز، و
توافقات راهبردی در حوزه امنیت، تجارت و عدم تجاوز شکل خواهد گرفت.
ث) روابط متوازن و محترمانه با چین و روسیه
ایران از نقش تاثیرگذار دو کشور چین و روسیه در نظم جهانی آگاه است. در چارچوب سیاست خارجی جدید، این روابط
بر پایه احترام متقابل، منافع مشترک و شفافیت بیشتر توسعه خواهد یافت. هدف، تقویت همکاری های اقتصادی،
توسعه فناوری و دیپلماتیک است. هم زمان با اطمینان از آنکه این همکاری ها بازتاب دهنده استقلال سیاسی ایران و
اولویت های ملی آن نیز باشند.
ج( سیاست خارجی مبتنی بر منافع ملی و واقع گرایی
سیاست خارجی ایران در دوره جدید از مسیر ایدئولوژی، دشم نتراشی و رویکردهای شعاری فاصله خواهد گرفت. محور
اصلی، واقع گرایی، تعامل مسئولانه و تأمین منافع ملی خواهد بود. ایران به جای پیروی از قطب بندی های سیاسی یا
دامن زدن به منازعه با قدرت های جهانی، به دنبال روابطی متوازن، سازنده و مستقل با تمام کشورها خواهد بود.
۲. اهداف کلان راهبردی در سیاست خارجی
صفحه ۴۶
الف) صلح از مسیر قدرت (نظامی–اقتصادی)
ایران آینده برای دفاع از امنیت ملی خود، در ایجاد قدرت بازدارندگی معتبر نظامی و اقتصادی سرمایه گذاری خواهد کرد.
این سرمایه گذاری نه با هدف جنگ، بلکه برای دستیابی به صلحی پایدار، جایگاه محترم در منطقه، و پیشگیری از هرگونه
تهدید یا مداخله خواهد بود.
ب) شراکت استراتژیک با آمریکا برای ثبات منطقه
ایران آینده می تواند با ایفای نقشی سازنده در تأمین ثبات، مبارزه با تروریسم، و تقویت توسعه اقتصادی در منطقه، به
کاهش بار نظامی و امنیتی ایالات متحده کمک کند. دولت گذار می تواند به شراکتی متوازن، مبتنی بر منافع مشترک و
احترام متقابل دست یابد.
پ) تقویت روابط با اسرائیل و عربستان سعودی
ایران آینده برای بازتعریف جایگاه منطقه ای خود روابط خود را با اسرائیل و عربستان سعودی به عنوان دو ستون کلیدی
تقویت خواهد کرد. ایران نقشی فعال در تأمین امنیت دریایی، مقابله با گروه های نیابتی، انتقال فناوری های پیشرفته و
مدیریت منابع آبی ایفا خواهد کرد. همچنین در بازسازی نظم منطقه ای مبتنی بر همکاری و همزیستی، مشارکت خواهد
کرد. روابط مستحکم با اسرائیل نیز به طور خاص، نماد پایان یک دوره ایدئولوژیک و آغاز یک فصل نوین در سیاست
خارجی ایران خواهد بود.
ت) چارچوب های همکاری چندجانبه منطقه ای
ایران سه محور همکاری منطقه ای را پیگیری خواهد کرد:
● خلیج فارس: امنیت دریایی، انرژی، عدم تجاوز
● شام (عراق، سوریه، لبنان، اردن): بازسازی، مقابله با بنیادگرایی
● آسیای مرکزی و قفقاز: ترانزیت، انرژی، مبارزه با قاچاق و بنیادگرایی
ث) بازگشت به نهادهای بین المللی
ایران تعامل خود را با نهادهای بین المللی مانند سازمان ملل، آژانس انرژی اتمی، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و
سازمان تجارت جهانی از سر خواهد گرفت. دولت گذار به اصول عدم اشاعه، حقوق بشر و توسعه پایدار پایبند خواهد
بود.
۳. اولویت های اجرایی در ۱۰۰ روز نخست
| زمانبندی | اقدامات کلیدی |
|---|---|
| هفته اول |
- ارسال پیام رسمی به کشورهای کلیدی برای اعلام تغییر نظام و درخواست به رسمیت شناختن دولت موقت - به رسمیت شناختن اسرائیل - اعلام همکاری کامل با آژانس انرژی اتمی - درخواست تعلیق فوری برخی تحریمها |
| ماه اول |
- آغاز مذاکره رسمی با آمریکا، اروپا، اسرائیل، چین، روسیه و همسایگان - باز کردن کانال‌های دیپلماتیک - پذیرش بازرسی‌های آژانس اتمی - میزبانی نخستین کنفرانس همکاری منطقه‌ای |
| ماه دوم و سوم |
- تدوین پیشنویس توافقات در حوزه تجارت، عدم تجاوز و همکاری اطلاعاتی - معرفی نمایندگان موقت در نهادهای کلیدی جهان - ارائه طرح همکاری منطقه‌ای در حوزه امنیت و اقتصاد |
| پایان ماه سوم |
- آغاز رسمی روند لغو تحریمها - امضای تفاهم‌نامه اولیه با آمریکا و اسرائیل - ارائه نقشه راه پنج‌ساله سیاست خارجی به افکار عمومی |
صفحه ۴۸
۴. ایران و کشورهای همسایه
الف) هفته اول: ارسال پیام‌های رسمی به کشورهای همسایه
هدف:
جلوگیری از سوء تفاهم، اعلام تعهد به حسن همجواری، و دعوت به همکاری.
اقدام:
- ارسال پیام رسمی دولت موقت به تمام همسایگان:
- لزوم به رسمیت‌شناختن دولت موقت از سوی همسایگان
- ارسال پیام دوستی و تعهد به حسن همجواری
- کنترل دقیق مرزها برای جلوگیری از ورود نیروهای تروریستی
- تعهد متقابل به عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر
- احترام متقابل به تمامیت ارضی دو کشور
- دعوت به گفتگو برای ثبات منطقه‌ای
- عدم پناه‌دادن به عوامل رژیم پیشین
- عدم اخلال در توافقات تجاری و گمرکی پیشین
صفحه ۵۰
| کشور | هدف کلیدی | پیشنهاد توافق اولیه |
|---|---|---|
| قطر | حفظ بی‌طرف رسانه‌ای و مالی، عدم حمایت از گروههای همسو با ایدئولوژی جمهوری اسلامی | تفاهم‌نامه همکاری در حفظ ثبات و پرهیز از میزبانی فعالیت‌های ضد دولت موقت |
| امارات | تنش‌زدایی در خلیج فارس، تضمین امنیت دریایی و اقتصادی | توافق بر احترام به کریدورهای انرژی و بازسازی روابط دیپلماتیک و تجاری |
| بحرین | اطمینان‌دهی درباره قطع دخالت مذهبی و احترام به حاکمیت ملی | بیانیه مشترک عدم مداخله و آغاز گفت‌وگوی اعتمادساز |
| کویت | تقویت روابط دوستانه و هماهنگی در حوزه کنسولی و امنیت منطقه | یادداشت تفاهم همکاری دیپلماتیک و دعوت به حمایت کویت از روند انتقال آرام قدرت |
| ترکمنستان | حفظ ثبات مرز شمال‌شرق و تداوم همکاری در حوزه انرژی | توافق مرزی و تداوم پروژه‌های مشترک گاز و ترانزیت |
پ )موضوعات کلیدی برای مذاکره
امنیت و مرزها
● همکاری فوری برای کنترل مرزها، جلوگیری از ورود سلاح و نیروهای مسلح.
● راه اندازی اتاق عملیات مرزی مشترک با تمامی کشورهای هم مرز.
اطلاعات و ضد تروریسم
● تبادل اطلاعات امنیتی درباره گروه های تهدیدزا (داعش، پژاک، جیش العدل، بازماندگان سپاه پاسداران انقلاب
اسلامی و گروه های تجزیه طلب).
صفحه۵۱
● امضای تفاهم نامه های محرمانه امنیتی و اطلاعاتی.
عدم حمایت از گروه های تجزیه طلب
● تعهد دوطرفه به عدم پناه دادن یا حمایت سیاسی از گروه های جدایی طلب یا ستیزه جو.
ت) اقدامات فوری در همکاری با همسایگان
اعلامیه رسمی همسایگان:
● درخواست از کشورها برای صدور بیانیه رسمی در حمایت از ثبات ایران، تمامیت ارضی و روند گذار.
| شرح | اقدام |
|---|---|
| برای نظارت ۲۴ ساعته بر مرزها و حل تنش‌ها | تشکیل کمیسیون مرزی مشترک با هر کشور |
| بین فرماندهان مرزی ایران و کشورهای همسایه | بازگشایی خطوط تماس نظامی-امنیتی |
| در امتداد مرزها بصورت مشترک اعمال شود | ممنوعیت سفر گروههای مسلح غیردولتی |
| تنها از طریق مسیرهای رسمی با نظارت دولت موقت | هماهنگی ورود کمک‌های بشردوستانه |
صفحه ۵۲
ج) پیشنهاد یک چارچوب منطقه ای:
راه اندازی “سازوکار گذار و ثبات ایران” با همسایگان:
● جلسات ماهانه با حضور نمایندگان ایران و همسایگان برای بررسی وضعیت.
● مشارکت ناظران از سازمان ملل یا اتحادیه اروپا برای اطمینان بخشی.
۵. روابط راهبردی فرامنطقه ای در دوره گذار
دولت موقت ایران در دوره گذار، سیاست خارجی خود را بر مبنای احترام متقابل، بازسازی اعتماد بین المللی، و همکاری
واقع گرایانه با قدرت های جهانی بازتعریف خواهد کرد. هدف اصلی این باز تعریف، تثبیت داخلی، رفع تهدیدات فوری، و
مهار بحران های اقتصادی و امنیتی کشور خواهد بود.
الف) ایالات متحده آمریکا
دولت موقت، عادی سازی کامل روابط با ایالات متحده آمریکا را در اولویت راهبردی خود قرار خواهد داد. این رابطه جدید
باید بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک شکل گیرد، نه دشمنی یا وابستگی.
ایران خواهان شراکتی راهبردی با ایالات متحده خواهد بود که هم به رفع تحریم ها بینجامد، هم به تثبیت امنیت
داخلی و منطقه ای کمک کند، و هم مسیر بازگشت ایران به اقتصاد جهانی را هموار سازد.
اقدامات و مسیر سه ماهه:
هفته اول:
● ارسال پیام رسمی به کاخ سفید، وزارت خارجه، و نماینده آمریکا در سازمان ملل شامل:
○ اعلام پایان نظام جمهوری اسالمی؛
○ آمادگی برای گفت وگوی فوری درباره تحریم ها و ثبات منطقه.
○ تعهد به عدم توسعه تسلیحات هسته ای؛
○ دعوت برای بازگشایی سفارت
صفحه ۵۳
ماه اول:
● درخواست رسمی برای تعلیق فوری برخی تحریمهای کلیدی )بانکی،انرژی و غیره(.
● صدور بیانیه تعهد به همکاری با آژانس اتمی و شفافسازی پرونده هستهای.
● پیشنهاد دیدار دوجانبه؛ معرفی تیم ویژه مذاکره.
ماه دوم و سوم:
● پیگیری گفتوگوهای فنی درباره رفع تحریمها.
● تدوین پیشنویس توافق دوجانبه در حوزه تجارت و سرمایهگذاری
● آغاز گفتگو برای هموار کردن شراکت استراتژیک مشابه سالهای دهه ۷۰ میالدی
ب) اسرائیل
ایران، دولت اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت و روند عادی سازی سریع و بدون پیش شرط روابط را آغاز خواهد کرد.
این چرخش راهبردی، پایانی است بر ایدئولوژی ستیزه جویانه پیشین و گامی است به سوی یک شراکت بلندمدت در
امنیت و توسعه منطقه ای.
اقدامات و مسیر سه ماهه:
هفته اول:
● صدور بیانیه رسمی مبنی بر:
● به رسمیت شناختن دولت اسرائیل؛
● پایان سیاست خصمانه جمهوری اسلامی؛
● دعوت به گفت وگوی مستقیم.
ماه اول:
● ایجاد کانال ارتباطی محرمانه برای تبادل نظر اولیه.
● گفت وگو درباره همکاری در حوزه های:
○ آغاز گفتگو درباره ایجاد سفارت
صفحه ۵۴
○ درخواست کمک به ایجاد ثبات، امنیت و جلوگیری از خراب کاری نیروهای رژيم پیشین
○ فناوری، کشاورزی، امنیت آبی، سایبری و انرژی
○ عدم اقدامات یک جانبه و ناهماهنگ از سوی طرفین
ماه دوم و سوم:
● امضای تفاهم نامه اولیه همکاری راهبردی.
● آغاز برنامه های آموزش نهادی و امنیتی شامل:
○ انتقال دانش به نهادهای انتظامی، اطلاعاتی و مرزبانی ایران؛
○ توسعه همکاری سایبری، اطلاعاتی و قضایی.
پ) اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا یکی از مهم ترین شرکای ایران در دوران گذار و بازسازی خواهد بود. ایران به دنبال تقویت رابطه ای چندوجهی
با اروپا است که شامل تجارت، سرمایه گذاری، امنیت و مدیریت انسانی (پناهندگان و مهاجران) باشد.
اقدامات و مسیر سه ماهه:
هفته اول:
● ارسال پیام رسمی به شورای اروپا، کمیسیون و پارلمان اروپا برای:
○ اعلام تغییر نظام سیاسی حاکم بر کشور؛
○ درخواست حمایت سیاسی از دولت موقت؛
○ پیشنهاد همکاری در زمینه امنیتی و مسائل مشترک؛
○ آزادی شهروندان اروپایی از زندان های ایران.
ماه اول:
● درخواست تعلیق تحریم ها در حوزه بانکی، انرژی، و حمل ونقل.
● دعوت از هیئت رسمی اتحادیه اروپا برای بازدید از ایران.
صفحه ۵۵
● آغاز گفت وگو درباره سرمایه گذاری اضطراری در زیرساخت ها.
ماه دوم و سوم:
● تشکیل کارگروه مشترک برای:
○ بازسازی روابط بانکی و مالی (بازگشت به SWIFT)؛
○ جذب سرمایه گذاری در حوزه انرژی، ترابری، صنایع نو.
○ ایجاد سازوکار قانونی برای مدیریت مهاجرت و اسکان پناهندگان ایرانی.
ت) چین و روسیه
ایران اعلام خواهد کرد که از جایگاه اقتصادی و نظامی چین و روسیه در نظم جهانی آگاه است و آن را به رسمیت
می شناسد. دولت موقت خواهان روابطی سازنده، متوازن و شفاف با هر دو کشور خواهد بود.
اصول بنیادین:
● ادامه همکاری های اقتصادی و فناورانه بدون محدودیت؛
● بازنگری در تمامی توافقات مبهم و فاقد شفافیت؛
● تغییر مسیر روابط از وابستگی ژئوپلیتیکی به شراکت متقابل.
اقدامات سه ماهه:
هفته اول:
● ارسال پیام رسمی به پکن و مسکو با تأکید بر:
○ حفظ دوستی؛
○ پایان سیاست وابستگی جمهوری اسلامی؛
○ دعوت به گفت وگو درباره رسیدن به فهم مشترک.
ماه اول:
● تشکیل کمیته بررسی قراردادهای استراتژیک مانند:
صفحه ۵۶
○ توافق ۲۵ ساله با چین؛
○ قراردادهای دفاعی با روسیه.
● دعوت از شرکت های منتخب چینی و روس برای سرمایه گذاری شفاف.
ماه دوم و سوم:
● تدوین چارچوب جدید همکاری اقتصادی و دفاعی.
● تعیین مرز شفاف همکاری و تفاهم مبنی بر عدم مداخله سیاسی یا امنیتی متقابل
● امضای «بیانیه اصول روابط مستقل و متقابل».
ث) هند و ژاپن
دو کشور دموکراتیک و توسعه یافته آسیایی، از شرکای کلیدی ایران در حوزه فناوری، توسعه پایدار، و ثبات دریایی
خواهند بود.
اقدامات سه ماهه:
● چابهار: از سرگیری پروژه با هند؛ تبدیل چابهار به مرکز ترابری تجاری جنوب شرق ایران.
● ژاپن: دعوت به مشارکت در پروژه های سلامت، انرژی سبز، و بازسازی.
● تعریف نقش ایران در ثبات خلیج فارس–اقیانوس هند به عنوان شریک ژئواقتصادی هند و ژاپن.
ج) نهادهای بین المللی
ایران تعامل خود با نهادهای بین المللی را به صورت کامل و فوری از سر خواهد گرفت. در رأس آنها، آژانس بین المللی
انرژی اتمی قرار دارد.
آژانس انرژی اتمی:
هفته اول:
صفحه ۵۷
● ارسال نامه رسمی به آژانس:
○ اعلام آمادگی برای بازرسی نامحدود از مراکز هسته ای؛
○ تعهد به همکاری کامل.
ماه اول:
● ورود بازرسان؛
● تدوین نقشه راه فنی برای حل پرونده های باز؛
● تعهد به پروتکل الحاقی و اصول عدم اشاعه.
ماه دوم و سوم:
● انتشار گزارش مثبت مقدماتی؛
● تسهیل لغو تحریم ها؛
● طراحی برنامه بلندمدت هسته ای صلح آمیز.
سایر نهادهای بین المللی:
هفته اول:
● ارسال درخواست عضویت یا بازگشت فعال به:
○ بانک جهانی
○ صندوق بین المللی پول
○ سازمان تجارت جهانی
ماه اول:
● آغاز مذاکره برای کمک های اضطراری و فنی.
● تشکیل میزهای همکاری در حوزه های حکمرانی، سلامت، آموزش.
ماه دوم و سوم:
صفحه ۵۸
● جذب تسهیلات اضطراری برای بازسازی خدمات عمومی.
● ورود به پروژه های جهانی توسعه و تجارت.
● بازگشت به جایگاه فعال ایران در جامعه جهانی.
۶. جایگاه ایران در نظم منطقه ای و چارچوب های همکاری منطقه ای
در دوره گذار، ایران باید نقش خود را به عنوان یک نیروی ضامن پایداری منطقه ای تعریف و تثبیت کند. دولت موقت، بر
پایه سیاست خارجی غیرایدئولوژیک، خواهان خروج از انزوا و ایفای نقش فعال در معماری امنیتی و اقتصادی نوین
منطقه خواهد بود.
سیاست منطقه ای ایران بر سه محور اصلی متمرکز خواهد بود:
.1 خلیج فارس و شبه جزیره عربی
.2 شامات و شرق مدیترانه
.3 آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی
الف) خلیج فارس و شبه جزیره عربی
هدف راهبردی:
ایران خواهان بازسازی روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، پایان دادن به رقابت های مذهبی–ایدئولوژیک، و
ایجاد یک چارچوب همکاری امنیتی، انرژی و حمل ونقل دریایی خواهد بود.
اقدامات و زمانبندی:
هفته اول:
● ارسال پیام رسمی دولت موقت به اعضای شورای همکاری خلیج فارس (GCC )شامل:
○ اعلام تعهد به حسن هم جواری و عدم مداخله؛
○ احترام به تمامیت ارضی و نظم سیاسی کشورهای عربی؛
○ دعوت به آغاز گفت وگوی امنیتی و اقتصادی منطقه ای.
صفحه ۵۹
ماه اول:
● سفرهای رسمی یا اعزام فرستادگان ویژه به ریاض، ابوظبی، دوحه، کویت، منامه و مسقط.
● آغاز گفتگوهای دوجانبه درباره:
○ مرزهای آبی، امنیت دریایی، شبکه های حمل و نقل انرژی، سرمایه گذاری مشترک.
○ همکاری در کنترل افراط گرایی و انتقال فناوری غیرنظامی.
ماه دوم و سوم:
● پیشنهاد ایجاد یک سازوکار چندجانبه مانند:
مجموعه چند کشور با حضور ایران، شش کشور GCC، و ناظران سازمان ملل یا اتحادیه اروپا.
● پیگیری ایجاد کمیسیون مشترک انرژی و امنیت دریایی برای مدیریت بحران ها و امنیت تنگه هرمز.
ب) شامات و شرق مدیترانه (عراق، سوریه، لبنان، اردن)
هدف راهبردی:
پایان دادن به سیاست مداخله گرایانه ایران در منطقه شامات، و جایگزینی آن با همکاری بازسازی، دیپلماسی صلح و
مدیریت بحران های مهاجرتی و تروریستی و قاچاق موادمخدر
اقدامات و زمان بندی:
هفته اول:
● ارسال پیام به دولت های عراق، سوریه، لبنان و اردن با اعلام:
○ قطع حمایت از گروههای نیابتی؛
○ تعهد به عدم مداخله و احترام به حاکمیت ملی کشورها؛
○ آمادگی برای همکاری در بازسازی و امنیت مرزی.
ماه اول:
● گفت وگوهای دوجانبه با دولت های عراق و سوریه درباره:
صفحه ۶۰
○ خروج تدریجی عوامل شبه نظامی وابسته به جمهوری اسلامی؛
○ حفظ روابط دیپلماتیک و امنیتی با دولت های رسمی.
● مشارکت در پروژه های بازسازی غیرنظامی در سوریه و عراق.
ماه دوم و سوم:
● پیشنهاد راه اندازی ابتکار صلح شامات با حمایت سازمان ملل:
○ برای هماهنگی بازسازی، مقابله با تروریسم و قاچاق موادمخدر، و کنترل مرزها؛
○ با مشارکت ایران، عراق، اردن، سوریه، لبنان، اتحادیه اروپا، و ناظران منطقه ای.
پ) آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی
هدف راهبردی:
تثبیت جایگاه ایران به عنوان پل اقتصادی و ژئوپلیتیکی بین خاورمیانه، روسیه، چین و آسیای مرکزی، از طریق توسعه
همکاری های ترانزیتی، انرژی و امنیت مرزی.
اقدامات و زمان بندی:
هفته اول:
● ارسال پیام رسمی به ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان:
○ اعلام آمادگی برای تقویت روابط اقتصادی و ترانزیتی؛
○ درخواست همکاری برای حفظ ثبات مرزهای مشترک و مقابله با قاچاق و بنیادگرایی.
ماه اول:
● گفت وگوهای دوجانبه با هدف:
○ فعال سازی کریدورهای حملونقل (مانند INSTC و راهآهن سرخس–بندرعباس)؛
○ توسعه صادرات برق، گاز، و خدمات فنی مهندسی به منطقه.
صفحه ۶۱
● آغاز مشورت های سه جانبه ایران–ترکمنستان– جمهوری آذربایجان.
ماه دوم و سوم:
● اعلام تمایل ایران به نقشی فعال تر در مجامع اقتصادی منطقه ای مانند:
○ سازمان همکاری اقتصادی (ECO)؛
○ مشارکت در پروژه های اتصال ریلی و جاده ای منطقه ای.
ت) پیشنهاد سازوکار فراگیر منطقه ای
| مولفه | شرح |
|---|---|
| هدف | جلوگیری از مداخله خارجی، کاهش تنش‌ها، تثبیت مرزها |
| اعضا | ایران + کشورهای همسایه (ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان، GCC و غیره) |
| حمایت | نظارت سازمان ملل، اتحادیه اروپا، و نهادهای منطقه‌ای |
| سازوکار | جلسات ماهانه، مرکز هماهنگی امنیت مرزی، تبادل اطلاعات ضدتروریسم |
| پیام | ایران خواهان صلح، ثبات و نقشی فعال در همکاری منطقه‌ای بر پایه منافع ملی و احترام متقابل است |
۷. برنامه اضطراری بازسازی وزارت امور خارجه در دوره گذار
در نخستین روزهای گذار، وزارت امور خارجه باید به سرعت تحت کنترل سیاسی، اداری و راهبردی دولت موقت قرار گیرد.
هدف این برنامه، تثبیت ارتباط خارجی کشور، پیشگیری از خلاهای دیپلماتیک، و آغاز بازسازی نهادی وزارت خارجه بر پایه
منافع ملی و دیپلماسی حرفه ای است.
صفحه ۶۲
الف) اهداف کلیدی:
1 اعمال کنترل فوری بر شبکه دیپلماتیک جمهوری اسلامی
.2 تعیین نمایندگان موقت در کشورها و نهادهای کلیدی جهان
.3 حفظ پیوستگی عملکردی سفارت خانه ها و خدمات کنسولی
.4 شروع غربال گری دیپلمات ها بر اساس شایستگی و وفاداری ملی
ب) گام های ۱۰ روز اول:
هفته اول: اعلامیه رسمی دولت موقت
● اعلام پایان سیاست خارجی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی؛
● صدور دستورالعمل به همه سفارت خانه ها:
○ حفظ نظم اداری و پرهیز از ترک پست یا پاکسازی اسناد؛
○ ممنوعیت هرگونه موضع گیری سیاسی مستقل.
پ) هفته دوم: انتصاب نمایندگان ویژه موقت در کشورها و نهادهای کلیدی
به دلیل اهمیت فوری برخی روابط، دولت موقت تصمیم به برکناری فوری سفرای فعلی جمهوری اسلامی در کشورهای
کلیدی خواهد گرفت و به جای آن ها، نمایندگان ویژه موقت منصوب خواهند شد. این انتصابات پیام دولت موقت را
منتقل و کانال های جدید ارتباطی را فعال خواهند کرد.
| کشور / نهاد بین‌المللی | اقدام دولت موقت | ماموریت نماینده موقت |
|---|---|---|
| ایالات متحده (UN نیویورک و واشنگتن) | برکناری سفیر فعلی، اعزام نماینده ویژه موقت | ارسال پیام رسمی تغییر نظام + شروع تعامل دیپلماتیک |
| بریتانیا | برکناری سفیر، انتصاب نماینده ویژه موقت | حفظ ارتباط با وزارت خارجه و بررسی پرونده‌های مالی و قضایی |
| فرانسه | برکناری سفیر، اعزام نماینده موقت | بازسازی رابطه با کاخ ریاست جمهوری فرانسه و اتحادیه اروپا |
| آلمان | برکناری سفیر، اعزام نماینده موقت | همکاری حقوق بشری، اقتصادی و کنسولی |
| بلژیک (نهادهای اروپایی) | برکناری سفیر، اعزام نماینده موقت به نهادهای اتحادیه اروپا | بازتعریف رابطه ایران با اتحادیه اروپا |
| اسرائیل | تعیین نماینده ویژه موقت | شروع رابطه جدید و آغاز گفتوگوهای راهبردی |
صفحه ۶۳
ت) تعیین وضعیت سایر سفارت ها و ارزیابی دیپلمات ها
درباره سایر سفرا و کارکنان نمایندگی ها:
● در صورتی که فاقد وابستگی به ساختارهای اطلاعاتی، امنیتی یا ایدئولوژیک جمهوری اسلامی باشند، می توانند با
تأیید رئیس دولت موقت، به صورت مقطعی به کار خود ادامه دهند؛
● در مواردی که سفیر یا دیپلمات ارشد مشکوک به وابستگی ایدئولوژیک یا امنیتی باشد، فوراً مسئولیت به یک
نیروی بوروکرات سفارت منتقل شود تا دستورالعمل های بعدی ابلاغ شود؛
● در تمام موارد، عملکرد نمایندگی باید از طریق دفتر مرکزی در تهران تحت رصد قرار گیرد.
ث) استمرار خدمات کنسولی و خدمات شهروندی
برای جلوگیری از خلل در خدمات به شهروندان ایرانی در خارج کشور:
● تشکیل «ستاد اضطراری کنسولی» در وزارت خارجه؛
● صدور بخشنامه فوری به همه سفارت ها برای تداوم:
صفحه ۶۴
○ صدور گذرنامه و ویزا؛
○ تأیید اسناد؛
○ خدمات اضطراری به ایرانی ها؛
○ مشاوره مهاجرت، اقامت، ازدواج، تولد، فوت؛
● ممنوعیت رفتارهای امنیتی یا تبعیض آمیز در امور شهروندی.
● ارائه کمک فوری به ایرانیان نسل دوم که گذرنامه یا تابعیت ایرانی ندارند، از جمله افرادی که به دلیل غیرایرانی
بودن پدرشان از دریافت تابعیت محروم شده اند.
۸. ساختار اضطراری وزارت خارجه در دوره گذار
| حوزه | اقدام پیشنهادی | توضیح |
|---|---|---|
| مدیریت | تعیین سرپرست موقت | با سابقه دیپلماسی، غیرایدئولوژیک و ملی‌گرا |
| اداری | تشکیل 《کمیته ارزیابی دیپلمات‌ها》 | بررسی سابقه وابستگی و عملکرد کارکنان |
| آموزش | راهاندازی 《مرکز بازآموزی دیپلماتیک》 | تطبیق دیپلمات‌ها با سیاست خارجی جدید |
| رسانه‌ای | تشکیل 《واحد شفافیت دیپلماتیک》 | انتشار گزارش‌های ارتباطات خارجی |
| روابط منطقه‌ای | ایجاد 《ستاد هماهنگی با کشورهای همسایه》 | هماهنگی امنیتی و مرزی از طریق دیپلماسی فعال |
اصل راهبردی:
وزارت خارجه نباید از هم بپاشد، بلکه باید به سرعت از کنترل ایدئولوژیک خارج شده و بر مدار حرفه ای گری، ملی گرایی و
تعامل مسئولانه با جهان بازسازی شود. این روند با ثبات فوری، غربال گری منصفانه، و بازآموزی حرفه ای آغاز خواهد شد.
صفحه ۶۵
۹. طرح تشکیل «کارگروه ویژه دیپلماسی اقتصادی و جذب سرمایه گذاری خارجی»
وزارت امور خارجه – دولت موقت ایران
هدف کلان:
ایجاد یک سازوکار میان بخشی و حرفه ای در وزارت خارجه برای هدایت، تسهیل، و تسریع روند جذب سرمایه گذاری
خارجی، از طریق دیپلماسی اقتصادی فعال و هماهنگی کامل با تیم اقتصادی دولت موقت.
الف ) ضرورت راه اندازی کارگروه ها:
● نیاز فوری به بازسازی اقتصادی ایران و تأمین منابع خارجی
● تبدیل وزارت خارجه به بازیگر فعال در توسعه اقتصادی و نه صرفا نهاد سیاسی
● رقابت منطقه ای شدید برای جذب سرمایه گذار
● فرصت های گسترده ایران در انرژی، ترانزیت، صنعت، کشاورزی و فناوری
● نیاز به دیپلماسی اقتصادی هدفمند و بین المللی سازی فرصت ها
ب) ساختار پیشنهادی کارگروه:
| بخش | وظایف |
|---|---|
| دبیرخانه مرکزی | برنامه‌ریزی کلان، هماهنگی با تیم اقتصادی دولت، نظارت بر کارکرد دفاتر سفارتی |
| بخش جذب سرمایهگذاری دولتی | رایزنی با دولت‌ها، صندوق‌های توسعه، بانک‌های چندجانبه مانند بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، بانک توسعه آسیا |
| بخش همکاری با شرکت‌ها | تعامل با شرکت‌های چندملیتی، بنگاه‌های کوچک و متوسط کارآفرینان جهانی |
| بخش دیپلماسی اقتصادی عمومی | طراحی پیام‌های اقتصادی ایران، کمپین‌های رسانه‌ای، تولید محتوای بین‌المللی |
| بخش برنامه‌ریزی رویدادها | برگزاری کنفرانس‌ها، نمایشگاه‌ها، نشست‌های سرمایهگذاری، هفته اقتصادی ایران |
| بخش بین‌المللی‌سازی فرصت‌ها | حضور فعال در سمپوزیوم‌ها و کنفرانس‌های اقتصادی خارجی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی اقتصادی در کشورهای هدف، معرفی پروژه‌ها و فرصت‌های ایران در خارج از کشور |
پ) مأموریت ها و اقدامات کلیدی:
کوتاه مدت (۳–۶ ماه اول) :
● تدوین نقشه جامع دیپلماسی اقتصادی و جذب سرمایه خارجی
● تولید »کتابچه فرصت های اقتصادی ایران« با نسخه های انگلیسی، فرانسوی، عربی و چینی و دیگر زبان های
هدف
● راهاندازی سامانه آنلاین سرمایه گذاری در ایران با زبان های متعدد
● حضور در حداقل ۳ کنفرانس اقتصادی جهانی (داووس، GITEX ،JETRO ،OECD یا مشابه)
● برگزاری کارگاه های آموزشی معرفی فرصت های اقتصادی ایران در کشورهای کلیدی
میان مدت (۶ تا ۱۸ ماه) :
● رایزنان اقتصادی در ۲۰ سفارت کلیدی
● امضای توافقنامه های سرمایه گذاری دوجانبه با حداقل ۱۵ کشور
● تشکیل اتاق های مشترک سرمایه گذاری ایران – جهان
● برگزاری سالانه «کنفرانس بین المللی اقتصاد ایران نوین» در تهران یا کشور ثالث
صفحه ۶۷
ت) اصول کلیدی :
● اصل شفافیت و ضد فساد در معرفی و جذب سرمایه گذاری
● تسهیل خروج آزاد سرمایه و امنیت حقوق مالکیت
● تمرکز بر پروژه های اشتغال زا و صادرات محور
● تعامل هدفمند و غیرایدئولوژیک با تمامی قدرت ها و بازارها
ث) نهاد هماهنگ کننده :
دفتر دیپلماسی اقتصادی
تحت معاونت ویژه اقتصادی وزارت امور خارجه
با مشارکت نمایندگان وزارت اقتصاد، نفت، صنعت، بانک مرکزی، اتاق بازرگانی، و دفتر رئيس دولت موقت